zaterdag 31 oktober 2009
We doorbreken onze traditie door i.p.v. op de eerste zaterdag van de maand, een week eerder bij elkaar te komen. Nu vanwege het feit dat op de eerste zaterdag van november de Boekkunstbeurs in Leiden gehouden wordt en velen van ons daar naar toe willen gaan.
Ook volgende maand wijken we van het normale patroon af, en dan vanwege de Sinterklaas-viering. De meesten van ons vieren op 5 december pakjesavond, dus wordt het combineren met een werkdag wel wat lastig. Vandaar dat ook de werkdag van 5 december een week naar voren wordt geschoven, naar zaterdag 28 november.
Ik laat de prachtige 3 meter lange leporello "de IJssel" zien, die ontworpen en gedrukt is door een aantal margedrukkers in het gebied rond die breed stromende rivier. Een schitterend boekje waar je niet op uitgekeken raakt en waarin je steeds weer nieuwe details ontdekt. Voor een uitvoerige beschrijving met foto's van dit fraaie project verwijs ik graag naar:
http://www.boekkunst.nl/site/hanzepersen.php
Ook Frans heeft ons iets moois te laten zien: het laatste Goddijnmodel, boekmodel 16,
de langsteekband met indirecte strengeling uit de 17de eeuw.
Frans showt trots boekmodel 16,
de langsteekband met indirecte strengeling uit de 17de eeuw
Het omslag heeft hij van suède aanvoelend leer gemaakt en de kruissteken op de banden van dunne leren bandjes. Verder gebruikte hij perkament voor het vastzetten van de banden en voor de strengels waarmee de katernen bevestigd zijn aan de leren rug. Dankzij de stukjes hout waarop de katernen genaaid worden, behoudt dit boekmodel zijn kaarsrechte rug.

Voor het boekblok verwerkte hij handgeschept papier en als schutbladen gebruikte hij fraaie stijfselmarmers. We denken natuurlijk allemaal direct dat hij die schutbladen zelf gemaakt heeft, omdat ze helemaal in zijn stijl qua kleur en uitvoering zijn. Maar nee, tot onze grote verbazing vertelt hij dat hij dit papier ooit op een papierbiënnale in Rijswijk gekocht heeft!
schutbladen en boekblok van boekmodel 16,
de langsteekband met indirecte strengeling uit de 17de eeuw
Sinds kort ben ik in het bezit gekomen van een snijploeg en laat hem dus trots aan de groep zien. Anton zet het mes even voor me aan op een wetsteen, brengt het mes op de juiste plaats in de ploeg en geeft me dan, terwijl hij de snijploeg uitprobeert, de nodige raad voor het gebruik van het geheel.
En dan zelf aan de gang: af te snijden marge bepalen, pers juist aandraaien en dan op en neer schaven, zonder de ploeg op te heffen!! Het gaat super, zeker na een paar keer oefenen. Een spiegelgladde snede is het resultaat, maar ook een stijve rug!
Daar moeten we dus nog iets op vinden. Zouden de boekbinders vroeger soepelere ruggen hebben gehad???????
secuur uitmeten van de af te snijden marge
en maar ploegen, op en neer

Naar aanleiding van de bindwijze die ik gebruikte voor de verslagen van 5 jaar BBC, zoals te lezen in het verslag van 3 oktober 2009, verdiepte Hans zich in de 'opgezette platten' zoals Cambras die in zijn boek Complete Handboek Boekbinden beschrijft. (ISBN10 9021337509)

Hij heeft een boek gemaakt volgens de tweede methode van Cambras, maar is niet tevreden over het resultaat. Op advies van Cambras gebruikte hij even dik bord voor de rug als voor de platten, maar dat leverde hem problemen op bij het inslaan van het materiaal om het ruggen-bord aan kop en staart. Volgens ons is dat vooral te wijten aan het vrij stugge en dikke omslagmateriaal dat hij gebruikte.

opgezette platten volgens de tweede methode van Cambras

Ik ga vandaag de beide bindwijzen met opgezette platten volgens de methode van Cambras ook eens uit proberen en naar aanleiding daarvan kunnen we de diverse aspecten van deze werkwijze bepraten. Methode één vinden we héél praktisch. De afzonderlijke platten worden helemaal klaar gemaakt alvorens ze op het boekblok te lijmen. Zo kun je heel erg spelen met divers materiaalgebruik en versieringen in de vorm van folie- of gouddruk. Gaat er iets mis, dan hoef je alleen maar één plat opnieuw te maken en niet een hele band!
Bij het op het boekblok bevestigen van de platten moet er zeer secuur gewerkt worden om beide platten op dezelfde kneepafstand van de rug te plakken en op dezelfde hoogte aan de kop. Je werkt immers met losse platten, dit in tegenstelling tot methode 2, waar de platten eerst als band verwerkt worden, voordat ze op het boekblok komen.
opgezette platten volgens de eerste methode van Cambras

Methode 2 vinden we omslachtiger en we zien eigenlijk niet het voordeel van deze methode ten opzichte van het maken van een bandzetter. Door het gebruik van dun karton (voor het binnenste plat) én dik karton (voor het buitenste plat) krijg je dikkere platten. Dus moet je niet te dik bord gebruiken. Het dunne karton en het ruggenbord worden op het rugbekledings-materiaal geplakt, zoals te zien op de foto's hieronder.

opgezette platten volgens de tweede methode van Cambras
 dun karton en ruggenbord geplakt op rugbekledingsmateriaal
 links binnenkant band, rechts buitenkant band
Het dikkere karton bekleed je met sierpapier, leer, linnen, etc. maar je plakt uitsluitend de inslagen aan de rugkant naar binnen. Ik heb bij het linker plat op onderstaande foto het hoekje naar binnen geplakt zonder af te knippen. Dat is niet aan te bevelen, want dan kom je materiaal tekort als je dit losse plat op het dunne karton van de band gaat plakken en vervolgens de inslagen naar binnen afwerkt. Bij het rechter plat op onderstaande foto heb ik het hoekje wel schuin afgeknipt, maar ook dat kun je beter niet doen. Mijn ervaring is dat je de inslag het beste gewoon recht afwerkt en stevig plat drukt. Dan krijg je bij het inslaan om het dunne karton de fraaiste afwerking.
Wil je het losse plat in de foliepers bedrukken, dan zitten de nog niet ingeslagen randen van kop, staart en voorkant in de weg. Dus is het beter de band eerst helemaal af te maken.
De beklede platten die alleen een afgewerkte inslag aan de rugkant hebben, worden op het dunne karton geplakt, en vervolgens worden de inslagen om het dunne karton naar binnen af gewerkt. Nu heb je een 'bandzetterband' en kan het boek op de normale manier in de band gezet worden.
opgezette-platten-band volgens de tweede methode van Cambras
 links de beklede platten met afgewerkte inslag langs de rug,
 rechts de afgewerkte band

We concluderen dat we het maken van een bandzetterband prefereren boven deze tweede methode van het op elkaar plakken van een opgezette-platten-band en dat we de eerste methode van losse opgezette platten het meest efficiënt en doeltreffend vinden.

Anton heeft de eerste werkwijze van opgezette platten al diverse keren met succes toegepast (zie op de website 'Projecten' van mei en juni 2009) en is er nu ook weer mee bezig.
Hij gebruikte dun ruggenbord en we zijn het er allemaal over eens dat dit fraaier oogt dan een dik ruggenbord. Dat maakt het boek volgens ons zo grof. Bovendien bekleedde Anton het rugdeel met vrij dun leer, zodat de inslag geen lelijke verdikking geeft.
In het verslag van 3 oktober 2009 is te zien hoe Anton het ontwerp maakte voor de platten. Vandaag bekleedt hij de platten met leer en neemt hij met de rolfilet het ontworpen patroon over op het beklede plat.
leer snijden voor bekleden van het plat en passen van het plat op het boekblok
overbrengen van het patroon met de warme rolfilet op het met leer beklede plat
overbrengen van het stippenpatroon met een warme stempel

Daarna penseelt hij chemisch eiwit in de 'kanaaltjes' en 'cirkeltjes' en kan hij na droging daarvan thuis goud gaan opbrengen.

Helaas was Jopie ziek, maar ze heeft er wel voor gezorgd dat ze via een boek aanwezig is!
Zo stuurde ze ons een foto van een door haar ontworpen en fraai gebonden reisboek. We vinden dat ze de snelheid van de trein zeer goed gesuggereerd heeft met de in perspectief wegrijdende trein. Van karton maakte ze het ontwerp, bekleedde het met buckram, beschilderde de trein met acrylinkt en lijmde vervolgens het ontwerp op de band. Een zeer geslaagd project volgens ons. Jammer dat we het boek alleen via een foto kunnen bekijken!

reis-dagboek, ontworpen en gebonden door Jopie
Jaap moest eveneens verstek laten gaan, maar ook hij was aanwezig door het kopieerwerk dat hij voor ons had gedaan: nieuwe katernen voor het bbc-boek met verslagen van de excursies. Nu is de serie van 5 jaar bbc-verslagen compleet en kunnen de katernen genaaid worden, hetgeen door Marjolein, Fem, Frans, Bert en Hans dan ook ijverig gedaan wordt. Maar tussendoor worden er ook veel herinneringen opgehaald naar aanleiding van hetgeen zo her en der gelezen wordt in de diverse verslagen. Zo schiet het naaien van dat dikke boekblok natuurlijk niet erg op!

even lezen wat we zoal deden !
Terwijl Hans zweert bij naaien op de naaibank, verkiezen de anderen het naaien uit de hand, ofwel op losse bandjes, ofwel op met plakband vastgezette bandjes onder een plank.

Zoveel boekbinders, zoveel zinnen!